Akademik Kapitalizm Kuramı: Üniversitelerde Bilgi Üretim Sürecinin Dönüşümü

Özet

Güncel yükseköğretim araştırmalarında; üniversite ideasına ilişkin kabul gören “geleneksel” ilkelerin dönüşümü tartışması yer almaktadır. Bilimsel bilgiyi oluşturma, üretme, yaygınlaştırma ve yeniden üretme süreci bu tartışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bilginin kimin için, ne tür bir amaçla, hangi aktör ve kaynaklarla, nasıl bir formda üretildiği soruları, literatürde bu alanda daha sınırlı şekilde yer bulan teorik ve metodolojik bir hattın sorunsallaştırılması ihtiyacına işaret etmektedir. Bu çalışmanın amacı, üniversitelerdeki akademik bilgi üretim sürecinin dönüşümünü, piyasa ve piyasa benzeri bir bilgi-öğrenme, üretim, tüketim rejimi olarak tanımlanan “akademik kapitalizm” kuramı üzerinden tartışmaya açmaktır. Bu kapsamda, akademik kapitalizm literatürünü temellendiren kuramsal yaklaşımlar, temel kavramlar ve güncel yönelimler üzerinden üniversitelerdeki dönüşüm süreci ve aktörleri, teorik bir tartışmayla irdelenmektedir. Çalışmanın sonucunda, üniversiteler ile akademik bilgi üretim süreci üzerine tarihsel-bütüncül bir bakış açısıyla düşünmenin ve mevcut dönüşüm hattını izlemenin; kapitalizm, neoliberalizm aşaması ve modernite ilişkilenen iktisadi, politik ve sosyo-kültürel alandaki mevcut yapısal koşullar ve sonuçlarıyla birlikte mümkün olduğu vurgulanmaktadır.